خبرگزاری رویترز روز سه‌شنبه یازدهم ژوئن (۲۲ خرداد) به نقل از خبرگزاری دولتی روسیه گزارش داد که توافق جدید بین مسکو و تهران در زمینه همکاری همه‌جانبه به حالت تعلیق درآمده است.
ضمیر کابلوف، مقام وزارت خارجه روسیه در این زمینه، به رسانه دولتی این کشور گفت: «این یک تصمیم راهبردی میان دو کشور است و به دلیل مشکلاتی که شرکای ایرانی با آن مواجه‌اند، توافق جدید همکاری موقتا به حالت تعلیق درآمده است.»
این مسئول وزارت خارجه روسیه جزئیات بیشتری را در این مورد اعلام نکرد و مقام‌های جمهوری اسلامی هم هنوز به آن واکنش نشان نداده‌اند.
روسیه و ایران در سالهای اخیر روابط نزدیکی برقرار و تلاش کرده‌اند با آنچه «سیاست خارجی مخرب ایالات متحده» می‌نامند، مقابله کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تلاش برای به نتیجه رسیدن توافق بزرگ جدید بین مسکو و تهران سال ۱۴۰۰ در جریان دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران، آغاز شد.
توافق‌نامه چندوجهی جمهوری اسلامی و روسیه که ابراهیم رئیسی چند ماه پس از استقرارش در دولت سیزدهم، پیش‌نویس آن را تحت عنوان «موافقت‌نامه جامع همکاری‌های ۲۰ ساله ایران و روسیه» به ولادیمیر پوتین ارائه کرد، به موضوع همکاری‌های تهران و مسکو در بخش‌های مختلف نظامی، تجاری، انرژی، اقتصادی و راهبردی می‌پرداخت؛ آن هم در شرایطی که هر دو کشور در پی تحریم‌های بین‌المللی شدید در انزوا قرار داشتند.
پیش از آن، جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سال ۱۳۸۰ توافق‌نامه ۲۰ سالهای را امضا کرده بودند که بر اساس آن، همکاری‌های دوجانبه‌ای در بخش‌های مختلف تعریف شده بود و می‌توانست در صورت موافقت دو طرف تمدید شود. با این حال، سیاست نگاه به شرق و اشتیاق بسیار ابراهیم رئیسی برای نزدیکی به پوتین، رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی را بر آن داشت تا سند جدیدی برای همکاری با روسیه آماده کند.
توافق‌نامه جدید جمهوری اسلامی و روسیه بخش‌های مختلف دارد و بر اساس آن دو کشور در حوزه‌های سیاسی، منطقه‌ای، بین‌المللی، امنیتی، نظامی، اقتصادی، اطلاعاتی، سایبری و سایر حوزه‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند. با این حال به‌رغم اینکه روابط تهران و مسکو در ادبیات مقام‌های جمهوری اسلامی «دوجانبه» توصیف می‌شود، بررسی رویدادها، تصمیم‌ها و اقدام‌های روسیه نشان می‌دهد که در موارد زیادی این روابط یک‌سویه بوده و کفه ترازو به سمت مسکو سنگینی کرده است.
روسیه و ایران از زمانی که مسکو ده‌ها هزار نیرو برای تهاجم به اوکراین فرستاد، در زمینه نظامی و عرصه‌های دیگر روابط نزدیک‌تری برقرار کردند. روسیه از حامیان عمده سیاست‌های جمهوری اسلامی است و همواره در نهادهای بین‌المللی چون شورای امنیت و کمیسیون‌های سازمان ملل متحد، با استفاده از اختیاراتش مانع صدور قطعنامه علیه تهران شده است.
روسیه سال گذشته از پهپادهای شاهد ساخت جمهوری اسلامی موسوم به کامیکازه برای حمله به اوکراین استفاده کرد. البته مسکو همواره استفاده نیروهایش از پهپادهای ساخت ایران در اوکراین را تکذیب می‌کند و جمهوری اسلامی نیز اگرچه به ارسال پهپادها به روسیه اعتراف کرده، مدعی است که این پهپادها را قبل از تهاجم روسیه به اوکراین به این کشور تحویل داده است.
با وجود تکذیب‌های مکرر جمهوری اسلامی، یک مقام کاخ سفید در ماه خرداد گفت که تهران از مرداد ۱۴۰۱ چند صد هواپیمای بدون سرنشین به مسکو منتقل کرده است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، نیز بارها تاکید کرده است که دولت او هیچ شکی ندارد پهپادهای ایرانی شاهد ۱۳۶ عامل حملات گسترده به شهرهای اوکراین‌اند.
از سوی دیگر، گزارش‌ها حاکی از آن است که دولت‌های جمهوری اسلامی و روسیه در مورد گسترش همکاری در زمینه فناوری فضایی هم گفت‌وگو می‌کنند. روسیه سال ۱۴۰۱ ماهواره خیام ایران را با موشک سایوز خود به فضا فرستاد. این فضاپیما یک ماهواره رصد زمین کانوپوس وی (Kanopus-V) ساخت روسیه بوده که وضوح آن ۱.۲ متر است؛ به این معنی که می‌تواند از اجسامی با حداقل اندازه ۱.۲ متر عکس بگیرد.
در آذرماه ۱۴۰۲ نیز مجلس شورای اسلامی کلیات لایحه دولت ابراهیم رئیسی با عنوان «موافقت‌نامه همکاری در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه» را تصویب کرد. در پی تصویب کلیات این لایحه، یک نماینده مجلس هدف جمهوری اسلامی از این توافق را کنترل بیش از پیش پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی و «واردات تجهیزات شنود» از روسیه دانست. هم‌زمان، یک نماینده دیگر در مورد افزایش سلطه اطلاعاتی و امنیتی روسیه بر ایران هشدار داد.
در تیرماه ۱۴۰۲، نیز احمدرضا رادان، فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی، پس از سفری سه‌روزه به روسیه و دیدار و گفت‌وگو با دبیر شورای امنیت ملی، فرمانده گارد ملی و معاون اول وزیر کشور روسیه، یک تفاهم‌نامه امنیتی و بلندمدت در زمینه حفاظت از تاسیسات مهم حکومتی و همچنین «مقابله با ناامنی» بین دو کشور امضا کرد.
جمهوری اسلامی و روسیه دهه‌ها است که به سرکوب، حبس و قتل مخالفان و منتقدان‌شان در داخل و خارج از خاک کشورشان ادامه می‌دهند. لذا امضای آن تفاهم‌نامه را آن هم در شرایطی که هر دو کشور تحت تحریم‌های سنگین آمریکا و اروپا قرار دارند، تنها می‌توان به عزم دو حکومت برای نزدیکی بیشتر و کمک به‌هم برای مقابله با اعتراض‌های داخلی یا تهدیدهای خارجی تحلیل کرد.
